Władysław Pasikowski – życie i twórczość

Władysław Pasikowski to twórca, który wprowadził polskie kino w nową epokę i pokazał, jak powinno robić się mocne filmy sensacyjne. Reżyser, scenarzysta i pisarz. Ceni swoją prywatność, unikając jak ognia wywiadów i występów w telewizji. Od dzieciństwa skazany był na kino, gdyż ojciec pracujący jako bileter często zabierał go na seanse. Zadebiutował w 1991 roku filmem Kroll, który na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych został uhonorowany nagrodą za debiut i Nagrodą Specjalną Jury. Na swoim koncie posiada dwanaście nagród i dwadzieścia dwie nominacje, w tym osiem Złotych Lwów i dwie Złote Kaczki. Można go określić ojcem polskiego, męskiego kina sensacyjnego. Miłośnik filmów Kazana, Ritta, Bergmana i Scorsese.

Pasikowski urodził się 14 czerwca 1959 roku w Łodzi. Po ukończeniu XXIX Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi podjął naukę na wydziale kulturoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim oraz Wydziału Reżyserii łódzkiej PWSFTviT. Niestety szło mu nie najlepiej. Jak sam pisze: „Jak na szkolne filmy moje pomysły były za mało artystyczne i groziło mi, że po raz drugi nie zdam, tym razem po czwartym roku” (Psy w kinie, czyli jak się robi filmy, TEST S.A., 1995). Jednak jego absolutoryjny film Stasiek dostał ocenę bardzo dobry plus. Asystował także reżyserowi podczas zdjęć do serialu Pogranicze w Ogniu. Rok 1991 był dla niego jednym z najważniejszych, za sprawą debiutu filmowego. Największą jednak popularność przyniósł mu jego drugi film Psy, będący zarazem istną rewolucją w polskiej kinematografii.

Przez fanów został uznany za najlepszego reżysera lat dziewięćdziesiątych i już zapisał się w historii jako jeden z najlepszych polskich twórców filmowych. Jego produkcje charakteryzują się wysoką dawką realizmu. Pasikowski stawia na kontrowersyjne tematy i często zrywa ze stereotypami. W przypadku Krolla – z wizją wspaniałego żołnierza, obrońcy uciśnionych. W przypadku Psów zaś rewiduje PRL-owski przekaz wspaniałego milicjanta. Jego bohaterowie to zazwyczaj ludzie naznaczeni trudną przeszłością, z problemami, posiadający jednak swoje zasady, którym pozostają wierni aż do śmierci. Najbardziej rozpoznawalną postacią jego twórczości jest bohater Psów – Franz Maurer, który już na dobre zapisał się polskiej kulturze masowej.

Twórczość Pasikowskiego można porównać do twórczości Michaela Manna. Obaj panowie stawiają na swoje autorskie projekty i nie próbują na siłę realizować czegoś, do czego nie są przekonani. Mocną stroną produkcji Pasikowskiego są rewelacyjnie rozpisani bohaterowie, męscy, prawdziwi twardziele, zazwyczaj jednak z trudną przeszłością i problemami. Inaczej rzecz się ma sprawa z kobietami, które zwykle pełnią rolę tła, a wielu miało reżyserowi za złe sposób, w jaki przedstawiał na ekranie płeć piękną.

Filmy Pasikowskiego mocno zakorzenione są w polskiej rzeczywistości. Twórca jedynie produkcją Słodko-Gorzki trochę odbiegł od tej zasady, tworzą mocno przerysowany film o polskiej młodzieży w iście amerykańskim stylu. Nie unika trudnych tematów, a nawet wyraźnie opiera się na kontrowersyjnych motywach, przez co często jego filmy ostro krytykowane są za przekaz, który ze sobą niosą, w ostatnim czasie coraz trudniej znaleźć mu producenta, który podjąłby się finansowania jego autorskich projektów. Mimo tego nie można mu odmówić profesjonalizmu, a jego produkcjom mocnej intrygi, porządnie poprowadzonej fabuły, zwrotów akcji. Zapewnia to sobie pracując zawsze z najlepszymi. Zaczynając od aktorów (Linda, Żmijewski, Baka, Dorociński), poprzez operatorów (Edelman) i twórców muzyki (Lorenc, Lipiński, Bregovic). Dzięki temu jego produkcje są pod każdym kątem dopracowane do perfekcji.

Kroll (1991)

Pierwsza produkcja Pasikowskiego, będąca zarazem pracą dyplomową reżysera. Wyraziste kino wyrywające się ówczesnym utartym schematom. Obraz ten zrywa ze stereotypem polskiego żołnierza idealisty i wizerunkiem Wojska Polskiego utrwalonego w czasie PRL-u.

Psy (1992)

Drugi film Pasikowskiego, a zarazem jego największe dzieło osadzone jest w czasie transformacji ustrojowej. Obraz ten już podczas wyświetlania w kinie zgromadził jak na tamte czasy ogromną ilość widzów. Dał nadzieje, że polscy twórcy potrafią naprawdę wiele. Film, choć momentami kontrowersyjny, na dobre zapisał się w kanonie najlepszych produkcji sensacyjnych, ukazując prawdziwy obraz polskiej policji.

Psy 2: Ostatnia Krew (1994)

Pasikowski kontynuuje przygody Franza Maurera i to w naprawdę przyzwoitym stylu. Otwarcie trzeba jednak powiedzieć, że do oryginału trochę brakuje, a jednak film trzyma w napięciu do samego końca. Szybki montaż, przemoc i krew oraz naprawdę mocne dialogi. Wszystko to sprawia, że do drugiej części tego kultowego filmu powraca się z przyjemnością.

Słodko Gorzki (1996)

Obraz ten miał być odpowiedzią na amerykańskich Młodych Gniewnych. Niestety ukazanie perypetii polskiej młodzieży w amerykańskim stylu, mimo że wypada przyzwoicie, trąca miejscami schematem oraz stylistyczną sztucznością. Pasikowski odchodzi tutaj trochę od swoich konwencji, próbuje sił na nowym gruncie, wychodzi mu to różnie w zależności od elementów, lecz całość zrealizowana jest przyzwoicie, a seans ze Słodko Gorzkim nawet dzisiaj pozostawia po sobie dobre wrażenie.

Demony Wojny wg Goi (1998)

To jeden z lepszych wojennych filmów w polskiej kinematografii. Oczywiście można się czepiać kilku szczegółów. Nawet Pasikowski nie ustrzegł się drobnych błędów, ale to głównie wina ograniczonego budżetu. Niemniej Demony Wojny wg Goi to kawał mocnego i sprawnie zrealizowanego filmu wojennego z wplecionym w fabułę wątkiem sensacyjnym, który nie pozwala widzowi oderwać się od ekranu nawet na moment.

Operacja Samum (1999)

Pierwszy film Pasikowskiego zrealizowany na podstawie obcego scenariusza. Niestety ograniczony budżet i braki w historii sprawiły, że nawet taki wirtuoz kina sensacyjnego nie podołał tej próbie. Nie pomogła rewelacyjna muzyka i świetni aktorzy. Operacja Samum stał się karykaturą wydarzeń będących kanwą tej historii.

Reich (2001)

Kolejny autorski film Pasikowskiego, niestety zmiażdżony przez krytykę. Choć przyznać trzeba że historia zawodowego zabójcy, który pragnie zerwać z pracą mimo kilku niedociągnięć spowodowana głównie okrojonym budżetem wypada nawet ciekawie. Może nie był to najwyższy poziom, a jednak na tle innych tego typu produkcji wypada rewelacyjnie.

Glina (2003-2008)

Tym razem Pasikowski próbuje sił w produkcji telewizyjnej. Glina okazuje się strzałem w dziesiątkę, choć tym razem scenariusz pisze ktoś inny. Produkcja z udziałem Jerzego Radziwiłowicza okazuje się wybornym serialem telewizyjnym, a mimo to po drugim sezonie, na który i tak trzeba było czekać pięć lat zostaje niespodziewanie zdjęty z anteny. A szkoda, bo to serial serial, który pozwala na długo przykuć do fotela i emocjonować się historiami pokazywanymi na telewizyjnym ekranie. Historiami prawdziwych ludzi z rzeczywistymi problemami, które mogą dotykać każdego z nas.

Pokłosie (2012)

Po jedenastoletniej przerwie Pasikowski powraca na ekrany kin z mocną i kontrowersyjną produkcją – Pokłosie. Dla jednych obraz ten jest świetnym rozliczeniem z naszą przeszłością, dla innych zakłamanym i obrazoburczym filmem szkalującym nasz naród. Niezależnie od poglądów trzeba przyznać, że Pasikowskiemu udało się zrealizować mocny i trzymający w napięciu thriller, choć momentami zachowawczy i przerysowany.

Jack Strong (2014)

Pasikowski kolejny raz mierzy się z niełatwymi elementami naszej najnowszej historii. Tym razem skupia się na losach pułkownika Kuklińskiego, realizując mocne szpiegowskie kino, grubymi nićmi szyte. Nie ulega wątpliwości, że jest to laurka wobec Kuklińskiego i być może przypisująca mu zbyt duże zasługi w iście amerykańskim stylu (zapobiegnięcie III Wojnie Światowej), ale ostatecznie cóż w tym złego? Na zachodzie takie filmy powstają regularnie. Pasikowski oddaje w nasze ręce bardzo porządnie zrealizowaną i tętniącą od emocji opowieść o poświęceniu, heroizmie i patriotyzmie.

Pitbull. Ostatni Pies (2018)

Pitbull to seria wyreżyserowana przez Patryka Vegę. Jednak po trzech częściach stery przejął Pasikowski i całkowicie zmienił kierunek jaki nadał jej Vega. Powracają starzy bohaterowie: Despero, Metyl i Nielat. Pojawiają się również nowi w tym kontrowersyjna Doda. Pasikowski podnosi jakość serii przede wszystkim fabularnie. Widać jakość w tym filmie w stosunku do Vegi, ale twórcę Psów stać było na dużo więcej. Film jednak warto obejrzeć i dobrze się bawić podczas seansu.

Kurier (2019)

W Kurierze Pasikowski kolejny raz przedstawia naszego bohatera narodowego. Mowa oczywiście o Janie Nowaku Jeziorańskim, który w czasie drugiej wojny światowej był kurierem i łącznikiem Polskiego Państwa Podziemnego z rządem na uchodźstwie. Niestety mimo wielu starań produkcja ta błyszczy przede wszystkim brakami w budżecie. Niedoskonałości nie maskuje nawet rozmazane tło. Z drugiej zaś strony Pasikowski z wydawać by się mogło prostej historii wyciska wszystko co się da, zagęszczając co rusz atmosferę a różne sposoby, a napięcie szczególnie pod koniec sięga zenitu. Jednak jak na film o naszym bohaterze narodowym to trochę za mało.