Jerzy Besala. Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Ziemie Litewskie – recenzja

Jerzy Besala to polski historyk i publicysta, który w swoich pracach najczęściej porusza temat Rzeczpospolitej szlacheckiej. Jest autorem kilkunastu publikacji. Do najważniejszych trzeba zaliczyć Tajemnice historii Polski, czy biografię Stefana Batorego. Jego najnowsza książka, która na rynku ukazała się nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka i skupia się ziemiach litewskich, które przez wieki były częścią wspólną Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Besla przygląda się dziejom ziem litewskich, skupiających się na terenach dawnej Auksztoty i Żmudzi, które obecnie zajmuje Litwa. Skupia się na czasach średniowiecza, wojen z Zakonem Krzyżackim, panowania Jagiellonów i czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, poprzez kolejne rozbiory, aż po tragiczny wiek dwudziesty. Opisuje znane jak i mało znane fakty, wydarzenia, postaci i miejsca, które miały znaczenie dla naszych narodów.

Książka Jerzego Besali nie jest zwyczajną publikacją, która ma na celu przedstawienie dziejów przez pryzmat historii. Autor oczywiście ukazuje dzieje każdego z regionów, wykazując bardzo dokładnie na czym polega nasze prawo do tych ziem. Następnie opisuje miejsca i związane z nimi najważniejsze wydarzenia, a także losy najważniejszych osób, które grały pierwsze skrzypce w tych regionach. Wszystko ukazane w bardzo przejrzysty i czytelny sposób.

Z publikacji Besali wyłania się zróżnicowany obraz naszych skomplikowanych stosunków. Od uścisków poprzez kłótnie. Od wspólnych wrogów zewnętrznych, którym stawialiśmy wspólnie czoła, poprzez wewnętrzne swary i walki. Początkowo dzieliło nas niemal wszystko. Przez wieki jednak wspólne dzieje i czas zacierały różnice. Wspólny był język i wspólne wyznanie chrześcijańskie, które na ziemie litewskie wprowadził książę Jagiełło. Narody te do tego stopnia się stopiły, że nawet w preambule Konstytucji 3-maja zapisano iż utworzono „wspólną a nierozdzielną Rzeczypospolitą”.

Wszystko oczywiście odmieniło się w XX wieku. Nacjonalistyczna Litwa rozerwała kokon polskości i sięga głęboko w swoje dzieje, aby dowieść swojej samodzielności. Antypolski ruch zataczał coraz szersze kręgi. Wszystko, co polskie i co z Polski, było złe. Dzisiaj to ulega pewnej zmianie ze względu na działania Rosji. Polska staje się sojusznikiem, ale w świadomości Litwinów nadal istnieje kierunek, w którym wspólna unia z Polską była przyczyną upadku ich państwa.

Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Ziemie Litewskie to świetne kompendium wiedzy na temat naszej wspólnej przeszłości. Na temat ziem, które przez wieki łączyły dwa narody. Za które nasi bohaterowie przelewali krew. Książka Jerzego Besali jest pozycją, która pozwoli czytelnikom mieć w świadomości nasza wspólną przeszłość. Od wielkości do upadku. Przypomina o naszych wspólnych korzeniach i niekiedy zapomnianej historii.

Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Ziemie Litewskie
Autor: Jerzy Besala
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Gatunek: literatura faktu, historia
Data wydania: 20 września 2023