Fernando Aramburu. Patria – recenzja

Fernando Aramburu to współczesny autor opowiadań esejów i powieści. Wielokrotnie nagradzany. Jest autorem jednej z najważniejszych książek ostatniej dekady w Hiszpanii. Patria przez siedemdziesiąt tygodni utrzymywała się na listach bestsellerów, a ukazała się w trzydziestu krajach. Teraz za sprawą telewizyjnego serialu, który trafił do serwisu HBO GO, na polskim rynku pojawiło się wznowienie tej pozycji w nowej, filmowej okładce.

Historia rozgrywa się w Hiszpanii, a dokładnie w Kraju Basków. To tam działała jedna ze współczesnych separatystycznych lewicowo marksistowskich organizacji terrorystycznych hiszpańskich basków – ETA. Jej działania nakierowane były na odzyskanie niepodległości. Sama organizacja działała od  1959 do 2018 roku. Fabuła Patri obejmuje jednak tylko okres od połowy lat osiemdziesiątych, aż do końca 2011 roku, kiedy to ETA ogłosiła zawieszenie broni. Autor na tle tego okresu ukazuje losy dwóch baskijskich rodzin, które z przyjaciół stały się wrogami.

Historia ukazana w książce rozgrywa się na przestrzeni prawie trzech dekad.  Nie jest jednak przedstawiona liniowo. Autor na potrzeby fabularnych rozwiązań skacze po różnych miejscach, wydarzeniach i okresach. Ma to jednak nie tyle wprowadzać chaos, co bardzo dokładnie przedstawić intencje i złożoność wydarzeń oraz ich konsekwencje. Aramburu przedstawia strach, zniszczoną przyjaźń i bezsilność. Pokazuje zależności pomiędzy poszczególnymi osobami, a przy tym jeszcze mocniej eksponuje emocje, które cały czas wylewają się z każdej strony tej historii.

Patria mimo trudnego i bardzo złożonego tematu jest książką na swój sposób przystępną. To też chyba świadczy o jej sukcesie sprzedażowym. Ogromny plus dla autora, że potrafił przedstawić tak trudne tematy w sposób „łatwy”, co dla nas współczesnych jest ogromną zaletą. Wielu czytelników, szczególnie spoza Hiszpanii, gdzie temat terroryzmu ETA nie budzi tak wielu emocji, na skomplikowaną i trudną w odbiorze historię przeplataną suchymi wydarzeniami i datami nie miałoby zwyczajnie czasu. A w tej formie, gdzie autor głównie gra na emocjach i to  w sposób, który mógł by się odnosić do nas wszystkich, zaczynamy się identyfikować z bohaterami. Na swój sposób powieść ta jest uniwersalna. Bo takie wydarzenia mogą mieć miejsce wszędzie. Nie musimy cofać się do daleko. Wojna domowa w Jugosławii, zamachy Irlandzkiej Armii Republikańskiej, a to tylko Europa.

Patria stawia też wiele pytań. Najważniejsze to czy wojna jest moralnie uzasadniona? Czy odzyskiwanie niepodległości krwią niewinnych ma swoje uzasadnienie? Trudne te pytania, a przez krzyk ofiar nie stają się one łatwiejsze. Czy w czasach, gdy istnieją systemy demokratyczne narody i państwa mogą sobie pozwolić na niekontrolowanych rozlew krwi? Każdy powinien sam dopowiedzieć sobie na te pytania, a książka Aramburu będzie jednym z głosów w tej niezwykle trudnej dyskusji.

Patria
Autor: Fernando Aramburu
Wydawnictwo: Sonia Draga
Gatunek: literatura współczesna
Data wydania: 28 września 2020