Światło w cieniu, słowo w obrazie. Nowe oblicze Niedokończonych Opowieści

Niedokończone Opowieści J.R.R. Tolkiena to wyjątkowy zbiór tekstów, który stanowi uzupełnienie i rozszerzenie mitologii Śródziemia, a nie pełną, spójną powieść. To zbiór opowiadań, notatek i fragmentów, które Tolkien pisał przez wiele lat, a które nigdy nie zostały w pełni ukończone lub wydane w jego życiu. To dzieło, zebrane i zredagowane przez jego syna, Christophera Tolkiena, oferuje czytelnikom niepowtarzalne spojrzenie na proces twórczy autora i daje szansę na zgłębienie niewyjaśnionych dotąd wątków. Książka ta jest niczym szkicownik mistrza – nie wszystko jest dopracowane, ale każdy pociągnięcie pióra ujawnia geniusz i rozmach jego wizji. Jest to pozycja obowiązkowa dla fanów, którzy chcą poznać drugie dno stworzonego przez Tolkiena świata, od dziejów Numenoru po szczegóły z życia Húrina i jego dzieci.

Wartość Niedokończonych Opowieści polega na ich surowości i niekompletności. Zamiast oferować gotowe historie, prezentują one często różne wersje tego samego wydarzenia lub zawierają obszerne przypisy i komentarze Christophera Tolkiena, które objaśniają ewolucję pomysłów jego ojca. To sprawia, że książka jest raczej pracą naukową niż typową lekturą fantasy. Czytelnik jest zapraszany za kulisy procesu twórczego, co pozwala mu lepiej zrozumieć, jak wielowymiarowy i złożony był świat Ardy. Dowiadujemy się więcej o rodowodzie i charakterze postaci, które w Władcy Pierścieni czy Silmarillionie pojawiały się tylko na chwilę, jak na przykład o losach Czarodziejów czy pochodzeniu Galadrieli. To idealna pozycja dla tych, którzy chcą zagłębić się w szczegóły, które z braku miejsca lub potrzeby nie zmieściły się w głównych dziełach.

Wydanie to wyróżnia się ilustracjami trzech gigantów sztuki tolkienowskiej: Alana Lee, Teda Nasmitha i Johna Howe’a. Ich prace nie tylko upiększają książkę, ale stają się jej integralną częścią. Ci artyści, każdy w swoim unikalnym stylu, potrafili oddać esencję Tolkiena. Alan Lee, znany ze swoich akwarelowych, mglistych krajobrazów, nadaje ilustracjom eteryczny, bajkowy charakter. Jego prace często oddają spokój i majestat starożytnych miejsc, takich jak Rivendell czy lasy Lothlorien. .

Styl Alana Lee to mistrzostwo w tworzeniu atmosfery. Jego ilustracje są subtelne i pełne detali, a jednocześnie posiadają wrażenie, że zostały stworzone z naturalnych elementów – kamienia, drewna i liści. Patrząc na jego prace, ma się wrażenie, że te miejsca mogłyby naprawdę istnieć, ukryte gdzieś w zakątkach dawno zapomnianego świata. Lee doskonale oddaje architekturę Tolkiena, taką jak Hobbickie nory czy elfie miasta, czyniąc je zarówno magicznymi, jak i ugruntowanymi w rzeczywistości.

Ted Nasmith to z kolei artysta, który słynie z precyzyjnych, klasycznych kompozycji. Jego ilustracje często przypominają obrazy epoki wiktoriańskiej – są pełne detali, a jednocześnie oddają heroiczny i mitologiczny charakter opowieści. Nasmith doskonale czuje się w przedstawianiu monumentalnych scen, bitew czy krajobrazów, które wręcz ociekają majestatem. Jego rysunki do Silmarillionu i Niedokończonych Opowieści są pełne światła i dramatyzmu, a jego postaci często wyglądają jak bohaterowie dawnych sag.

John Howe, znany ze swoich projektów do filmów Petera Jacksona, wprowadza do książki element dynamizmu i surowości. Jego prace są często mroczniejsze, bardziej surowe i pełne akcji. Howe ma talent do przedstawiania potworów i przerażających scen, takich jak smoki czy bitwy, co idealnie pasuje do bardziej dramatycznych fragmentów książki. Jego ilustracje są wyraziste, a ich styl często przypomina szkice bojowe lub koncepty do filmów, co dodaje całości nowoczesnego charakteru.

Połączenie trzech różnych stylów w jednym wydaniu jest niesamowicie cenne. Każdy z artystów wnosi coś innego, ale ich prace wzajemnie się uzupełniają. Iluminacje Lee, Nasmitha i Howe’a to nie tylko dodatek – one dosłownie ożywiają tekst, który sam w sobie jest często suchy i fragmentaryczny. Ilustracje te pozwalają czytelnikowi lepiej wizualizować miejsca, postacie i wydarzenia, o których mowa w tekście, wypełniając luki w wyobraźni. Dzięki nim „Niedokończone Opowieści” stają się jeszcze bogatszym, bardziej kompletnym doświadczeniem.

Niedokończone Opowieści to książka dla prawdziwych pasjonatów Śródziemia. Nie jest to lektura na jeden wieczór; wymaga skupienia, cierpliwości i miłości do świata Tolkiena. To swoiste „making of” jednej z największych sag fantasy w historii. Wydanie z ilustracjami Lee, Nasmitha i Howe’a to prawdziwa gratka dla kolekcjonerów. Mimo że sam tekst może wydawać się chaotyczny, to właśnie ilustracje nadają mu spójności i sprawiają, że książka staje się wyjątkowym i kompletnym dziełem sztuki. To wydanie jest hołdem dla Tolkiena i jego spuścizny, które na nowo rozbudza magię w sercach jego wiernych fanów. Czy jesteś gotowy, by wyruszyć w tę podróż?

Niedokończone opowieści Śródziemia i Numenoru
Autor: J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien, Alan Lee, John Howe, Ted Nasmith
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Gatunek: fantasy
Data wydania: 12 sierpnia 2025