Premiera: Peter Pišťanek „Rivers of Babylon”

10 października nakładem Wydawnictwa Książkowe Klimaty ukazała się ksiażka Pterea Pišťanka Rivers of Babylon. 

Podobno ludzie „nawet śmierci tak się nie boją, jak tego, że im będzie zimno”. I podobno kiedy nie wiadomo, co wolno, to wolno wszystko. Wie o tym Rácz – prymityw i cham, który właśnie został palaczem w hotelu „Ambassador”. Rácz chce się dorobić, ale nie bardzo mu się uśmiecha harówka w kotłowni. Żeby zmienić układ sił, któregoś dnia po prostu zakręca kurek, tym samym odcinając dopływ ciepła. I tak następuje katastrofa. Bo Rácz chce wszystkiego i potrafi to sobie wziąć. Hotel w krótkim czasie staje się jego własnością.

Bestsellerowy debiut Pišťanka to rysowana grubą kreską powieść gangsterska, w której bohaterowie są bezkompromisowo paskudni, a język – ostry i soczysty. Satyra na agresywny słowiański kapitalizm wczesnych lat dziewięćdziesiątych do dziś zdumiewa swoją aktualnością.

FRAGMENT:

Popiół z kotłowni już dawno wypłukał się ze skóry Rácza, a odciski na stopach zniknęły dzięki miękkim włoskim mokasynom czy kowbojkom z krokodylej i wężowej skóry. Rácz lubuje się w luźnych garniturach w stylu Policjantów z Miami. Skórzane kurtki – czarna, popielata, brązowa i bordowa – też są o kilka numerów za duże. Rácz ma szerokie ramiona. Włosy mu odrosły i zaczęły się kręcić. Postanowił je przyciąć, ale tylko z przodu i wokół dużych uszu. Nosi fryzurę na czeskiego metala. Niekiedy używa pomady i zaczesuje włosy gładko do tyłu. W lewym uchu ma kolczyk – niewielki brylant. Silvia go namówiła. Przekłuła Ráczowi ucho specjalnymi kleszczami, nawet nie bolało. Z czasem i jemu zaczęło się to podobać. Kolczyk w dyskretny sposób wskazuje na jego status majątkowy.

***

„Jestem Rácz”, powiedział matce Lenki, starej ciekawskiej wiedźmie, której zresztą podarował bukiet kwiatów. Pięknych, choć nie było to już sto orchidei, które posłał poprzednim razem. Specjalnie dla rodziców Lenki założył długi czarny płaszcz i wąski biały szal. Kapelusz odwiesił na wieszak i przyjął zaproszenie na kawę. Siedział w fotelu i pił kawę dokładnie tak, jak nauczył go dziś rano kierownik restauracji. Talerzyk w lewej ręce, filiżanka w prawej. Wziął tylko jedno ciasteczko. Zamoczył je w kawie, tak jak to miał w zwyczaju robić z bułką przy śniadaniu. Jadł z zamkniętymi ustami i starał się jak najdelikatniej poruszać szczęką. Do tego pytania rodziców Lenki. Czym się zajmuje? Jest przedsiębiorcą. Rodzice kiwają głowami z uznaniem. Potem ojciec Lenki, typowy inteligencki darmozjad z brodą i w okularach, spytał: „Panie Rácz, jakie ma pan wykształcenie?”. Rácz odpowiedział, że jest absolwentem szkoły rolniczej. Ojciec Lenki dopytał: „Ma pan na myśli ekonomię?”. Rácz nie wiedział, co odpowiedzieć. „Tak”, odparł po chwili zastanowienia. Ojciec Lenki przytaknął, jakby wiedział o tym już od dawna i teraz chciał tylko potwierdzić. „W jakiej branży prowadzi pan interesy?”, spytał jeszcze. „Powiedzmy, że hotelowej”, odpowiedział Rácz. „To znaczy?”, spytała ciekawska jędza. Rácz wzruszył ramionami. Nie ma się czym chwalić. On, Rácz, chciałby kupić hotel „Ambassador”. I dom handlowy obok. „Zobaczymy”, powiedział i pociągnął łyk kawy, a po chwili wziął jeszcze jedno ciasteczko.

***

– Obiecamy pomóc każdemu z nich – instruuje go prawnik. – I każdemu pomożemy.
Rácz wpatruje się w niego nieruchomo.
– Każdemu? – pyta niezadowolony.
– Każdemu, kto będzie miał szanse w wyborach – poprawia się prawnik. – Sypniemy coś wszystkim: trochę lewicy, a trochę prawicy. Trochę chrześcijanom, trochę ateistom. Nie możemy zapomnieć o ekologach. Ani o narodowcach.
– A co z Węgrami? – pyta Rácz ze złością w głosie.
– Im też! – śpieszy z odpowiedzią prawnik. – Po wyborach wszystko się nam zwróci. Ktokolwiek by wygrał, zrobi to z naszą pomocą. I ta pomoc zaprocentuje. Życie nie toczy się w próżni!

Peter Pišťanek (1960–2015)
Słowacki pisarz, autor powieści i opowiadań. Studiował dramaturgię i scenopisarstwo w Wyższej Szkole Sztuk Scenicznych w Bratysławie. Debiutował w 1991 roku powieścią Rivers of Babylon, która wkrótce została okrzyknięta bestsellerem i dała początek niezwykle popularnej trylogii pod tym samym tytułem (kolejne częsci ukazały się w latach 1994 i 1999). W roku 1998 Vladimír Balco nakręcił film na podstawie pierwszej części cyklu Rivers of Babylon; adaptacji filmowych – w reżyserii Juraja Nvoty – doczekały się też opowiadanie Muzika (Muzyka) i powieść Rukojemník. Lokomotivy v daždi (Zakładnik. Lokomotywy w deszczu). Książki Petra Pišťanka były tłumaczone m.in. na angielski, francuski, chorwacki i turecki.