Miecz i Bułat. Raymond Ibrahim – recenzja

Miecz i Bułat: Czternaście wieków wojen między islamem a Zachodem autorstwa Raymonda Ibrahima to ambitna próba przedstawienia długiej i burzliwej historii konfliktów zbrojnych pomiędzy światem muzułmańskim a cywilizacją zachodnią. Książka, opierając się na chronologicznym przeglądzie kluczowych bitew i kampanii, maluje obraz nieustającej konfrontacji, która ukształtowała obie strony na przestrzeni wieków. Ibrahim, amerykański historyk o bliskowschodnich korzeniach, nie stroni od mocnych tez, przedstawiając ekspansję islamu jako zjawisko niezmiennie agresywne i motywowane religijnie. Książka ukazała się nakładem Domu Wydawniczego Rebis.

Autor rozpoczyna swoją narrację od pierwszych podbojów arabskich w VII wieku, prowadząc czytelnika przez kolejne stulecia naznaczone takimi wydarzeniami jak bitwa pod Tours, rekonkwista w Hiszpanii, wyprawy krzyżowe, upadek Konstantynopola, aż po oblężenie Wiednia w 1683 roku. Każdy z tych epizodów jest przedstawiony ze szczegółami taktycznymi i strategicznymi, często z perspektywy bezpośrednich uczestników, dzięki cytowaniu kronik z epoki. Ta metoda nadaje książce żywy i dynamiczny charakter, pozwalając czytelnikowi niemal poczuć zgiełk bitewny i dramatyzm opisywanych wydarzeń.

Jedną z głównych tez Ibrahima jest podkreślenie religijnego wymiaru tych konfliktów. Autor argumentuje, że dżihad, rozumiany jako święta wojna w celu szerzenia islamu, był główną siłą napędową muzułmańskich podbojów. W swojej analizie często odwołuje się do Koranu i innych tekstów islamskich, aby poprzeć swoje interpretacje dotyczące motywacji muzułmańskich wodzów i wojowników. Takie podejście, choć rzucające światło na religijne aspekty, bywa jednak krytykowane za pomijanie innych, równie istotnych czynników, takich jak polityka, ekonomia czy względy dynastyczne, które również odgrywały kluczową rolę w tych wojnach.

Książka Ibrahima może generować skrajny odbiór.

Można ją chwalić za odwagę w poruszaniu trudnych tematów i za przypomnienie często zapomnianej historii brutalnych starć. Miały one fundamentalne znaczenie dla kształtowania się granic i tożsamości Europy. Warto podkreślić wartość szczegółowych opisów bitew oraz wykorzystanie oryginalnych źródeł. Czyni to narrację bardziej autentyczną. Miecz i Bułat stanowi ważne przypomnienie o długotrwałym zagrożeniu, jakie, zdaniem autora, wciąż reprezentuje radykalny islam.

Z drugiej strony, mam wrażenie, że podejście Ibrahima do historii jest dość jednostronne i selektywne. Widzę, że autor skupia się prawie wyłącznie na agresji ze strony muzułmańskiej. Często natomiast minimalizuje lub wręcz pomija ekspansjonizm i brutalność państw chrześcijańskich. Mam też wrażenie, że przenosi współczesne koncepcje na przeszłość w sposób ahistoryczny. Dodatkowo, wydaje mi się, że nie uwzględnia w pełni złożoności i różnorodności samego świata islamu. Przecież świat islamu wcale nie był monolitem i doświadczał wielu wewnętrznych konfliktów.

Pod względem historycznym, Miecz i Bułat dostarcza bogatego materiału faktograficznego. Dotyczy on konkretnych kampanii wojennych. Jego interpretacyjna rama silnie akcentuje nieustanną i jednolicie motywowaną religijnie agresję islamu. Jest to realny kierunek, który może budzić pewne wątpliwości. Historycy bowiem często podkreślają potrzebę bardziej zniuansowanego podejścia do przeszłości. Warto zwrócić uwagę na szerszy kontekst polityczny, społeczny i kulturowy w interakcji tych dwóch kultur. Istotne jest wzajemne oddziaływania i okresy pokojowego współistnienia między obiema cywilizacjami, które również miały miejsce.

Miecz i Bułat prowokuje do myślenia i dyskusji. Z pewnością zainteresuje pasjonatów historii wojskowości oraz relacji między islamem a Zachodem. Choć szczegółowe opisy bitew zasługują na uwagę, do prezentowanych w niej tez należy podchodzić z pewną dozą krytycyzmu. Trzeba pamiętać o złożoności procesów historycznych i różnorodności perspektyw. Jest to lektura ważna, ale wymaga konfrontacji z innymi opracowaniami. Tylko wtedy można uzyskać pełniejszy i bardziej zrównoważony obraz czternastu wieków skomplikowanych, wielowymiarowych relacji.

Miecz i Bułat: Czternaście wieków wojen między islamem a Zachodem
Autor: Raymond Ibrahim
Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis
Gatunek: literatura faktu, historia
Data wydania: 22 kwietnia 2025

Za materiał do recenzji dziękujemy Wydawnictwu Rebis