Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis regnum – recenzja

Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis regum to drugi tom trylogii Pawła Jasienicy opisującej dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego za panowania królów elekcyjnych. Tom drugi skupia się głównie na wydarzeniach z lat 1648 – 1696. Książka ta ukazała się w roku 1967, a w chwili obecnej za sprawą wydawnictwa Prószyński S-ka doczekała się kolejnego wznowienia w nowej ujednoliconej szacie graficznej.

Lata opisane przez Jasienicę są okresem bardzo burzliwym. Dla lepszego zobrazowania tamtych czasów i wydarzeń możne je porównać do wydarzeń ukazanych przez Henryka Sienkiewicza w jego Trylogii, z tą małą różnicą, że nasz noblista mocno podkoloryzował ówczesne zdarzenia, pisząc ku pokrzepieniu serc Polaków żyjących pod zaborami. W rzeczywistości okres ten był najgorszym czasem dla Rzeczypospolitej, co najlepiej obrazuje podtytuł tej książki: Calamitatis regum – królestwo katastrofy.

Autor skupia się na wydarzeniach zapoczątkowanych panowaniem Jana II Kazimierza, który zmagał się wojną ze Szwedami i powstaniem Chmielnickiego. Ten okres przyczynił się najmocniej do wyniszczenia kraju. Po wybraniu na króla Michał Korybuta Wiśniowieckiego sytuacja wcale nie ulegał poprawie. Dopiero Jan III Sobieski poprawił trochę sytuację Polski. Niestety cały szereg innych zdarzeń sprawił, że miało to bardzo krótkie znaczenie.

Oczywiście autor stara się obiektywnie ukazywać wszystkie wydarzenia, jednak często pozwala sobie większość z nich opatrzeć swoim subiektywnym komentarzem. Wiele tych komentarzy jest bardzo trafnych i aż żal się czasami robi, że ówczesna szlachta nie dostrzegała przedstawionych zagrożeń. Wiadomo, że ocena Jasienicy pisana jest z punktu widzenia faktów dokonanych, ale chyba na tym polega dobra polityka, żeby widzieć daleko, a nie tu i teraz.

Calamitatis Regnum Pawła Jasienicy poza innym spojrzeniem na ówczesne czasy, pozwala zwrócić uwagę na to jak współcześnie te same wydarzenia są interpretowane w różny sposób. Czasami trudno jednoznacznie stwierdzić kto tak naprawdę ma rację. Okres przedstawiony w tej części bywa bardzo różnie oceniane w zależności od poglądów historyków. Każdy oczywiście może wyrobić własne zdanie na ten temat. Nie zmienia to jednak faktu, że wojny ze Szwecją i Turcja, a także powstanie Chmielnickiego, najmocniej przyczyniły się do upadku Rzeczypospolitej.

Rzeczpospolita Obojga Narodów. Calamitatis regnum
Autor: Paweł Jasienica
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Gatunek: literatura faktu, historia
Data wydania: 27 listopada 2018

 

 

 

ZA EGZEMPLARZ DO RECENZJI DZIĘKUJEMY: