Orientalizm. Edward W. Said

Edward W. Said to amerykański teoretyk literatury i krytyk kultury, pochodzenia palestyńskiego. Jego twórczość skupiała się wokół Orientu, ale także zapędów kolonialnych wielkich mocarstw. Jego najbardziej znaną publikacją był wydany w 1978 roku Orientalizm. Obecnie za sprawą wydawnictwa Zysk i S-ka możemy ponownie nabyć nowe wydanie tego dzieła, w którym prezentuje nowe spojrzenie na Orient i wchodzi w dyskusje ze stereotypowym jego postrzeganiem.

Orientalizm Saida skupia się wokół historii i natury zachodnich postaw wobec Wschodu. Orientalizm traktuje bowiem jako formułę wymyśloną i narzuconą przez Zachód. Czyni z niego wręcz ideologiczny twór, który wymyślony został w określonych celach. Konsekwencje zaś tego widoczne są we współczesności i skupiają się głównie na utartych schematach i narzuconych stereotypach dotyczących, Orientu, islamu i szeroko pojętego Wschodu.

Publikacja Saida nie jest łatwa w odbiorze. Dominuje w niej literacki chaos. Autor wchodzi w polemikę z wieloma znanymi osobami na temat poglądu na Wchód. Prezentuje jak rodziła się wizja Orientu znanego nam dzisiaj i co było główną przyczyną takiego stanu rzeczy. Said śledzi ten punkt widzenia poprzez pisarstwo Homera, Nervala i Flauberta, Chatraubrianda i Kiplinga, których wspaniałe teksty w sposób decydujący przyczyniły się do romantycznego i egzotycznego obrazu Orientu. 

Jednoznacznie sugeruje, że obraz ten był świadomie i z premedytacją skrupulatnie tworzony na przestrzeni lat. Zagrożenie ze strony islamu również było kreowane przez Zachód co w efekcie przełożyło się na skrajne fobie z obu stron. Patrząc z perspektywy dzisiejszych czasów i wydarzeń (pamiętajmy, że Orientalizm napisany został w 1978 roku) możemy zadawać sobie pytanie, czy to faktycznie doprowadziło do eskalacji terroryzmu, masowych migracji i destabilizacji sytuacji w regionach?

Generalnie trudno wchodzić z Saidem w jakąkolwiek polemikę, nie znając publikacji, z którymi dyskutuje i na których opiera swoje wywody. Nie można mu odmówić racji w pewnych kwestiach patrząc na całość czysto zdroworozsądkowo. Jednak z dzisiejszej perspektywy trudno byłoby się zgodzić w pełni z wieloma punktami zawartymi w tej publikacji. Z drugiej jednak strony mało kiedy coś dzieje się jednostronnie, lecz ingerencja Zachodu na omawianych terenach na przestrzeni całego ubiegłego wieku na pewno nie przyczyniła się do stabilizacji w krainach islamskich, a nawet była iskrą, która wywołała ogromny pożar, którego nie można ugasić do dzisiaj.

Orientalizm
Autor: Edward W. Said
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Gatunek: literatura faktu, nauki społeczne
Data wydania: 22 stycznia 2018